یکی از چالش‌های اساسی در بازار مسکن ایران، کمبود واحدهای مسکونی و احتکار خانه‌های خالی است. این مسئله، به‌ویژه در سال‌های اخیر، با افزایش چشمگیر قیمت مسکن و کاهش توان خرید مردم، تبدیل به یکی از نگرانی‌های جدی دولت و سیاست‌گذاران شده است.

در همین راستا، سامانه املاک و اسکان به‌منظور شفاف‌سازی وضعیت سکونت و مالکیت واحدهای مسکونی و شناسایی خانه‌های خالی طراحی شد. اما به‌رغم اهداف مهم این سامانه، نقص در داده‌ها و عدم اتصال به سامانه‌های دیگر، مانع از تحقق کامل وظایف آن شده است. یکی از گام‌های کلیدی در رفع این مشکل، اتصال سامانه خانوار به سامانه املاک و اسکان است که می‌تواند تحولی در مدیریت بازار مسکن و بهبود دسترسی به اطلاعات دقیق از خانه‌های خالی ایجاد کند.

در همین راستا، با سجاد اعیانی، کارشناس سیاستگذاری گفتگو کردیم تا دیدگاه‌ها و تحلیل‌های ایشان را درباره مشکلات فعلی سامانه املاک و اسکان و اهمیت اتصال آن به سامانه خانوار جویا شویم.

عدم هماهنگی سامانه‌های اطلاعاتی اصلی‌ترین مانع مدیریت خانه‌های خالی

سجاد اعیانی در این گفتگو تأکید کرد که یکی از اصلی‌ترین موانع اجرای موفقیت‌آمیز سیاست‌های مربوط به مدیریت خانه‌های خالی، عدم هم‌افزایی و هماهنگی بین سامانه‌های اطلاعاتی مختلف است. ایشان معتقدند که اتصال سامانه‌های کلیدی، به‌ویژه سامانه خانوار به سامانه املاک و اسکان، می‌تواند نقشی محوری در رفع این مشکل و بهبود شفافیت در بازار مسکن ایفا کند.

سجاد اعیانی با اشاره به اهمیت شناسایی خانه‌های خالی در بهبود عرضه مسکن در بازار خاطرنشان می‌کند: یکی از چالش‌های بزرگ در مدیریت بازار مسکن کشور، شناسایی دقیق و مدیریت صحیح خانه‌های خالی است. یکی از این ابزارها، سامانه املاک و اسکان است که با هدف شفاف‌سازی اطلاعات ملکی و شناسایی واحدهای خالی طراحی شده است. اما به‌رغم اهمیت این سامانه و تلاش‌هایی که برای راه‌اندازی آن صورت گرفته، تاکنون نتوانسته به طور کامل وظیفه خود را انجام دهد و تعداد زیادی از خانه‌های خالی همچنان شناسایی نشده‌اند.

این کارشناس سیاستگذاری اظهار داشت: نقص اصلی در عملکرد سامانه املاک و اسکان، به عدم تکمیل داده‌های هویتی و عدم هماهنگی بین سامانه‌های مختلف در اخذ خوداظهاری بازمی‌گردد. این سامانه نیازمند اطلاعات دقیق از وضعیت سکونت، مالکیت و همچنین تغییرات در وضعیت خانوارهاست، که در حال حاضر به دلیل عدم اتصال آن به سایر پایگاه‌های داده، به ویژه سامانه خانوار، به طور کامل تامین نمی‌شود. در واقع، سامانه خانوار یکی از کلیدی‌ترین ابزارها برای تکمیل داده‌های سامانه املاک و اسکان است. با اتصال این دو سامانه، دولت قادر خواهد بود اطلاعات دقیقی از اعضای هر خانوار جهت بررسی دیگر بخش‌های مربوط به تکمیل اطلاعات مسکونی هر خانواده را به‌دست آورد.

مجلس وظیفه نظارتی خود در جلوگیری از اهمال‌کاری دستگاه‌ها را در پیش گیرد

وی ادامه می‌دهد: این اقدام، به دولت این امکان را می‌دهد که نه تنها خانه‌های خالی را به طور دقیق شناسایی کند، بلکه بتواند این واحدها را به بازار عرضه کند، بدون نیاز به تحمیل هزینه‌های سنگین برای ساخت‌وساز جدید. از این رو، اتصال سامانه خانوار به سامانه املاک و اسکان، می‌تواند به عنوان راهکاری سریع و کم‌هزینه برای افزایش عرضه مسکن و کاهش فشار بر بازار مطرح شود.

وی ادامه می‌دهد: برای رفع این مشکلات و اتصال سامانه خانوار به سامانه املاک و اسکان باید مجلس وظیفه نظارتی خود در جلوگیری از اهمال‌کاری دستگاه‌ها را در پیش گیرد و باید به‌طور منظم از وزیر کشور درخواست ارائه گزارش‌های پیشرفت در زمینه اتصال سامانه‌ها کنند.

سجاد اعیانی خاطرنشان می‌کند: با افزایش شفافیت اطلاعاتی در بازار مسکن و اعمال مالیات بر خانه‌های خالی، دولت می‌تواند رگولاتوری مالیاتی جدیدی را ایجاد کرده و جهت عرضه بیشتر مسکن به بازار از آن بهره ببرد. از همین رو است که تکمیل سامانه املاک و اسکان موضوعیتی با اهمیت بسیار ویژه برای افزایش عرضه مسکن دارد. بنابراین یکی از مشکلات اساسی در بازار مسکن، شناسایی و بهره‌برداری از خانه‌های خالی است که سامانه املاک و اسکان ابزار آن است اما هنوز تکمیل نشده و از مهم‌ترین راهکارها برای بهبود این وضعیت، اتصال سامانه خانوار به سامانه املاک و اسکان است که می‌تواند اطلاعات از وضعیت هویتی افراد را فراهم کند. وزارت کشور، به‌عنوان نهاد مسئول سامانه خانوار و سازمان ثبت احوال، نقش کلیدی برای اتصال این دو سامانه را دارد.